Turystyka czyli niezarobkowe wędrowanie tylko wówczas przynosi pożytek, gdy uprawiający ją człowiek poświęca nieco czasu na poznawanie mijanych okolic. Środkiem lokomocji najbardziej nadającym się do krajoznawczych wędrówek jest rower. Cyklista jadący spokojnym tempem ma czas na rozejrzenie się po okolicy, możliwość dotarcia prawie do każdego zakątka, z łatwością może swój pojazd wszędzie zaparkować, w razie potrzeby nadać go jako bagaż kolejowy bądź autobusowy, a dla usunięcia usterki nie musi wyzwać specjalistycznego pogotowia technicznego.
Pierwsze welocypedy dotarły na ziemie polskie po powstaniu styczniowym, a wkrótce (1886 r.) w Warszawie utworzono Towarzystwo Cyklistów, które w ciągu roku rozrosło się do 50 członków. Pierwszą wycieczkę na jednośladach zorganizowano 18 lipca 1886 r. do Płocka. Zwolennikami rekreacyjnego użytkowania roweru byli Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Maria Skłodowska-Curie. W 1914 r. prof. Rudolf Wacek wraz z kilkoma kolegami przemierzał na rowerze drogi Europy, a w latach 1931-1936 przez Afrykę przejechał Kazimierz Nowak.
Po II wojnie światowej łącząc Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i Polskie Towarzystwo Krajoznawcze utworzono w 1950 r. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, które 23 kwietnia 1952 r. powołało w swych strukturach Komisję Turystyki Kolarskiej. Zespół działaczy kolarskich, w większym stopniu wywodzących się ze środowiska sportowego aniżeli turystycznego, począł przygotowywać kadrę do organizowania turystyki kolarskiej, opracowywać regulaminy odznak i funkcji.
Wycieczka rowerowa, podobnie zresztą jak piesza, żeglarska czy inna, ma z reguły dwa cele: wypoczynkowy i poznawczy. Nawet w sytuacji, gdy udajemy się do jakiejś miejscowości z zamiarem zwiedzenia rezerwatu czy muzeum powinniśmy pamiętać o relaksie. Turystyka to nie tylko połykanie kilometrów i ustawiczne poznawanie czegoś nowego; turystyka, to także wypoczynek na łonie przyrody. Podstawowym zyskiem z uprawiania turystyki rowerowej jest właśnie przebywanie na świeżym powietrzu, kontakt z przyrodą, poznawanie własnego (bądź obcego) kraju.
Z myślą o rowerzystach, przede wszystkim dla zachęcenia ich do peregrynacji po ojczystym kraju Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze opracowało i wcieliło w życie system odznak. Ich zdobywanie nie jest obligatoryjne, ale posiadanie określonego stopnia którejś z nich jest pewnego rodzaju nobilitacją w rowerowym światku.
Dla tych, którzy wolny czas spędzają li tylko na wycieczkach rowerowych, przeznaczona jest Kolarska Odznaka Turystyczna (KOT). Z myślą o miłośnikach fortyfikacji wprowadzono w życie rowerową odznakę krajoznawczą „Szlakami zamków w Polsce”, zaś dla lubujących się w poznawaniu obiektów sakralnych ustanowiono Kolarską Odznakę Pielgrzymią (KOP).
Dla amatorów jazdy w kółko opracowano regulamin Małego kolarskiego dookoła Polski, zaś dla tych, którzy podejmują się tylko trudnych i wielodniowych zadań wymyślono odznakę Dużego rajdu kolarskiego dookoła Polski. Jego marszruta wiedzie prawie wzdłuż granic Rzeczypospolitej, a turysta musi przejechać przez wymienione w regulaminie ok. 160 miejscowości zdobywając w każdej z nich odbitkę pieczątki potwierdzającą przejazd. Są też regulaminy wielodniowych wypraw rowerowych wokół niektórych województw bądź powiatów, odznaka Wiślanej Trasy Rowerowej oraz rajdu Szlakiem Wielkiej Wojny 1409-1411. Turysta chcący zdobyć odznakę WTR musi przejechać na rowerze trasę od źródła królowej polskich rzek aż do jej ujścia do Bałtyku poznając po drodze 60 wymienionych w regulaminie miejscowości. Dla uzyskania odznaki rajdu Szlakiem Wielkiej Wojny obowiązkowe jest przejechanie w ciągu jednorazowej wyprawy trasy przemarszu wojsk króla Władysława Jagiełły od Czerwińska nad Wisłą przez Grunwald do Golubia Dobrzynia.
Turystykę rowerową można uprawiać indywidualnie, w gronie rodzinnym bądź koleżeńskim, będąc stowarzyszonym w klubie PTTK bądź poza jego strukturami. Co roku, późną wiosną i w środku lata środowisko kolarskie organizuje tygodniowe zloty rowerzystów. Majowy bądź czerwcowy zlot przodowników turystyki kolarskiej przeznaczony jest dla kadry organizacyjnej PTTK, natomiast odbywający się w połowie sierpnia centralny zlot turystów kolarzy jest imprezą ogólnodostępną. Uczestnicy obydwu zlotów nocują pod namiotami bądź w ośrodkach turystycznych, korzystają z wyżywienia zbiorowego lub przygotowując posiłki samodzielnie, a większość czasu spędzają na kilkudziesięciokilometrowych wycieczkach rowerowych wokół miejscowości będącej centrum zakwaterowania w danym roku. Lokalne środowiska turystyczne, a więc kluby, komisje i sekcje turystyki kolarskiej organizują własne rajdy, zloty i wycieczki rowerowe po bliższej i dalszej okolicy miejsca swego działania. Wykazy ważniejszych imprez zamieszczane są w Kalendarzu kolarskim PTTK wydawanym od 2004 r. w postaci broszury oraz umieszczanym na portalu Komisji Turystyki Kolarskiej ZG PTTK.
Zrozumiałym jest, że prawdziwy turysta podczas swej wyprawy nie ogranicza się do zdobywania pieczątek na trasie, ale w miejscach atrakcyjnych turystycznie podziwia zabytki, kontempluje pejzaż i oddycha pełną piersią. Więcej informacji na temat zasad zdobywania odznak turystycznych i krajoznawczych przez rowerzystów można znaleźć w Internecie, na przykład na stronie Komisji Turystyki Kolarskiej Zarządu Głównego PTTK http://ktkol.pttk.pl bądź w rozmowie z członkami klubów turystyki kolarskiej PTTK.
Zainteresowanych kolarstwem turystycznym zachęcamy do lektury książek „Turystyka kolarska” pod redakcją Marka Dąbrowskiego, Mariana Kotarskiego „Historia turystyki kolarskiej PTTK 1952-2010 w zarysie” czy „Turystyka rowerowa w zjednoczonej Europie” pod red. Jolanty Śledzińskiej i Bogdana Włodarczyka, bądź po prostu do przejrzenia przygotowanych staraniem działaczy PTTK zakładek na niniejszym portalu.
(kot)
